Brihat Jataka by Varahamihira [Sanskrit/English]
by Michael D Neely | 2017 | 105,064 words
The Sanskrit text and English translation of the Brihat Jataka of Varahamihira.
Chapter 25 - Death
yad yat phalaṃ narabhave kṣamam aṅganānāṃ tat tad vadet patiṣu vā sakalaṃ vidheyam |
tāsāṃ tu bhartṛmaraṇaṃ nidhane vapustu lagnendugaṃ subhagatāstamaye patiśca || 1||
[Analyze grammar]
yugmeṣu lagnaśaśinoḥ prakṛtisthitā strī sacchīlabhūṣaṇayutā śubhadṛṣṭayośca |
ojasthayośca manujākṛtiśīlayuktā pāpā ca pāpayutavīkṣitayorguṇonā || 2||
[Analyze grammar]
kanyāivaduṣṭā vrajatīhadāsyaṃ sādhvī samāyā kucaritrayuktā |
bhūmyātmajaṛkṣe kramaśo'ṃśakeṣu vakrārkijīvendujabhārgavānām || 3||
[Analyze grammar]
duṣṭā punarbhūḥ saguṇā kalājñā khyātā guṇaiścāsurapūjitaṛkṣe |
syāt kāpaṭī klībasamā satī ca baudhe guṇāḍhyā pravikīrṇakāmā || 4||
[Analyze grammar]
svacchandā patighātinī bahuguṇā śilpinyasādhvīndubhe |
nrācārā kulaṭārkabhe nṛpavadhūḥ puṃśceṣṭitāgamyagā |
jaivenaikaguṇālparatyatiguṇā vijñānayuktā satī |
dāsī nīcaratārkibhe patiratāduṣṭā prajā svāṃśakaiḥ || 5||
[Analyze grammar]
śaśi lagna samāyuktaiḥ phalaṃ triṃśāṃśakairidam |
balābalavikalpenatayoruktaṃ vicintayet || 6||
[Analyze grammar]
dṛksaṃsthāvasitasitau parasparāṃśe śaukre vā yadi ghaṭarāśi saṃbhavo'ṃśaḥ |
strībhiḥ strī madanaviṣānalapradīptaṃ saṃśāntiṃ nayati narākṛtisthitābhiḥ || 7||
[Analyze grammar]
śūnye kāpuruṣo'bale astabhavane saumyagrahāvīkṣite klīvo'ste budhamandayoścaragṛhe nityaṃ pravāsānvitaḥ |
utsṛṣṭāraviṇā kujena vidhavā vālye astarāśisthite kanyāivāśubhavīkṣite arkatanaye dyūne jarāṃ gacchati || 8||
[Analyze grammar]
āgneyairvidhavāstarāśisahitairmiśraiḥ punarbhūrbhavet krūre hīnabale astage svapatinā saumyekṣite projjhitā |
anyonyāṃśagayoḥ sitāvanijayoranyaprasaktāṅganā dyūne vā yadi śītaraśmisahitau bhartustadānujñayā || 9||
[Analyze grammar]
saurāraṛkṣe lagnage sendu śukre matrā sārddhaṃ bandhakī pāpadṛṣṭe |
kauje astāṃśe sauriṇā vyādhi yoniścāru śroṇī vallabhā sad grahāṃśe || 10||
[Analyze grammar]
vṛddho mūrkhaḥ sūryajaṛkṣe aṃśake vā strī lolaḥ syāt krodhanaścāvaneye |
śaukre kānto'tīvasaubhāgyayukto vidvān bhartā naipuṇajñaśca baudhe || 11||
[Analyze grammar]
madanavaśa gato mṛduśca cāndre tridaśagurau guṇavān jitendriyaśca |
atimṛduratikarmakṛcca saurye bhavati gṛhe astamayasthite aṃśake vā || 12||
[Analyze grammar]
īrṣyānvitā sukhaparā śaśiśukralagne jñendvoḥ kalāsu nipuṇā sukhitā guṇāḍhyā |
śukrajñayostu rucirā subhagā kalājñā triṣvapyanekavasu saukhyaguṇā śubheṣu || 13||
[Analyze grammar]
krūre aṣṭame vidhavatā nidhaneśvaro'ṃśe yasya sthito vayasi tasya same pradiṣṭā |
satsvarthageṣu maraṇaṃ svayam eva tasyāḥ kanyāligo hariṣu cālpasutatvam indau || 14||
[Analyze grammar]
saure madhya bale balenarahitaiḥ śītāṃśu śukrendujaiḥ śeṣairvīrya samanvitaiḥ puruṣiṇī yadyojarāśyudgamaḥ |
jīvāra sphuji daindaveṣu baliṣu prāg lagnarāśau same vikhyātā bhuvi naika śāstra nipuṇā strī brahma vādinyapi || 15||
[Analyze grammar]
pāpe aste navama gata grahasya tulyāṃ pravrajyāṃ yuvatirupaityasaṃśayena |
udvāhe varaṇa vidhau pradāna kāle cintāyām api sakalaṃ vidheyam etat || 16||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Death

Brihat Jātaka of Varāhamihira
by Michael D Neely (2007)
Edition includes original Sanskrit text, English translation and word-for-word analysis.